کمبود ید در ایران

کمبود ید و اختلالهای ناشی از آن با طیف وسیعی از تظاهرات بالینی به عنوان یکی از مشکلات بهداشتی- تغذیه ای کشور ایران محسوب می شده است. مطالعات محققان کشور در طی سالهای 1362 تا 1368 نشان داد که حدود 20 میلیون نفر از مردم کشور ما در معرض کمبود ید قرار دارند.

مبارزه با اختلال های ناشی از کمبود ید در ایران از سال 1368 آغاز شد و با تولید و اجباری کردن مصرف نمک ید دار از سال 1372 مصرف نمک ید دار خانوارهای ایرانی افزایش یافت. بطوریکه در چهار پایش ملی در طی 20 سال، بیش از 95 درصد خانوارها تحت پوشش مصرف نمک ید دار قرار داشته و میانه ید ادرار دانش آموزان کشور نیز در حد کافی بود.

در آخرین پایش ملی در سال 1393 نیز میانه ید ادرار دانش آموزان مدارس کشور 161 میکرو گرم در لیتر بود که موید استمرار کفایت ید رسانی در کشور از طریق مصرف همگانی نمک ید دار می باشد.

بر اساس نتایج پنجمین پایش ملی در سال 1393 که میانه ید ادرار دانش آموزان کشور را 161 میکرو گرم در لیتر گزارش نموده، علیرغم مطلوب بودن وضعیت تغذیه ید جامعه ایرانی و نظر به میانه ید ادرار مطلوب توصیه شده برای زنان باردار می توان چنین نتیجه گرفت که زنان باردار ایرانی حداقل در دوران بارداری خود ید کافی دریافت نمی کنند و شاید نیاز به مکمل ید رسانی در این دوران داشته باشند. نظر به نتایج این مطالعه، ارزیابی تجویز مکمل ید در دوران بارداری به منظور تامین ید مورد نیاز زنان باردار کشور ضروری به نظر می رسید.

در برنامه پیشگیری و مبارزه با اختلالات ناشی از کمبود ید، به منظور اطمینان از کفایت دریافت ید افراد جامعه، پایش منظم و دوره ای میانه ید ادرار جمعیت در معرض خطر از اهمیت ویژهای برخوردار است.

معیار سازمان بهداشت جهانی میانه ید ادرار 100 تا 199 میکرو گرم در لیتر موید دریافت کافی ید مردان و زنان غیر باردار جامعه است. در طول بارداری به علت افزایش نیاز به ید و افزایش کلیرانس کلیوی ید، میانه ید ادرار 150 تا 249 میکرو گرم در لیتر مطلوب تلقی می شود، لذا زنان باردار ایرانی دچار کمبود متوسط ید بودند.

بطور ایده آل ذخیره ید داخل غده تیروئید زنان قبل از باردار شدن باید با مصرف نمک ید دار به حد کافی برسد با این وجود انجمن تیروئید آمریکا توصیه می نماید که تمام زنانی که در سن باروری بوده و تمایل به بارداری داشته باشند روزانه 150 میکرو گرم مکمل ید دریافت نمایند. این توصیه توسط سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و انجمن بین المللی کنترل اختلال های ناشی از کمبود ید(ICCIDD ) مورد تصدیق قرار گرفته است. بر اساس توصیه های اخیر انجمن تیروئید آمریکا و انجمن غدد درون ریز آمریکا (Endocrine Society) دریافت روزانه 250 میکروگرم ید برای تمام زنان باردار و مادران شیرده نه تنها در مناطق دچار کمبود ید بلکه در مناطق با دریافت ید کافی نیز ضروری است. میانه ید ادرار توصیه شده برای دانش آموزان برای ارزیابی کفایت ید رسانی در زنان باردار و مادران شیرده مناسب نیست.

با توجه به پیشرفت های دهه اخیر اکثر کشور های دنیا در کنترل اختلال های ناشی از کمبود ید جامعه خود، توجه به گروه های آسیب پذیر از جمله زنان بار دار و تامین ید مورد نیاز این گروه ازجامعه با مکمل ید رسانی در الویت استراتژی مبارزه با کمبود ید کشور های پیشرفته قرار گرفته است.

در این راستا شرکت دانش بنیان پژوهش کاو آفاق پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با همکاری شرکت داروسازی درسا دارو کشور اقدام به تولید ترکیب دارویی ید توام با اسید فولیک به نام یدو فولیک ( حاوی 150 میکرو گرم ید و 500 میکروگرم اسید فولیک) و مولتی ویتامین حاوی 150 میکرو گرم ید نمودند. با همکاری دفتر بهبود تغذیه معاونت بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی توزیع و مصرف همگانی فرآورده های تولیدی فوق در نزد زنان باردار ایرانی شروع شد. بدین ترتیب که توصیه گردید تمام زنانی که تمایل به بارداری داشته و یا باردار هستند تا ماه سوم بارداری روزانه یک عدد قرص یدو فولیک مصرف نموده و از ماه سوم بارداری به بعد روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین حاوی 150 میکرو گرم ید را دریافت نماید. سه سال پس از مکمل یاری ید این گروه آسیب پذیر در کشور، در سال 1397 چگونگی تجویز مکمل ید در دوران بارداری و تاثیر آن در افزایش ید دفعی ادرار و عملکرد غده تیروئید مورد بررسی قرار گرفت. میانه و دامنه بین چارکی (IQR) غلظت ید ادرار پس از مکمل یاری ید(310-140( 210 میکروگرم درلیتر بود. این یافته ها در مورد میانه غلظت ید ادرار و پراکندگی آن پس ازمکمل یاری ید، گویای کفایت دریافت ید نزد زنان باردار ایرانی است که با مکمل یاری ید با قرص های یدو فولیک و مولتی ویتامین حاوی 150 میکروگرم ید بدست آمده است.

از آنجائیکه زنان باردار و مادران شیرده و همچنین فرزندانشان در اوایل نوزادی نسبت به کمبود ید آسیب پذیر هستند در سال 1394 برای اولین بار مطالعه ای توسط پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به منظور ارزیابی ید دریافتی و عملکرد غده تیروئید زنان باردار کشور صورت گرفت. تعداد 1200 زن باردار از سه تریمستر بارداری که به مراکز مراقبت های اولیه بارداری در 10 استان کشور مراجعه نموده بودند وارد مطالعه شدند. میانه ید ادرار این گروه از زنان باردار حدود 87 میکرو گرم در لیتر بود با توجه به اینکه میانه ید ادرار در زمان بارداری باید بین 150 تا 250 میکرو گرم درلیتر باشد، نتیجه گرفتیم که زنان باردار ایرانی از دریافت ید کافی بر خوردار نیستند و نیاز به مکمل ید در دوران بارداری دارند. تولید مکمل ید بصورت قرص یدو فولیک حاوی 500 میکرو گرم اسید فولیک و 150 میکرو گرم ید و همچنین تولید کپسول های مولتی ویتامین حاوی 150 میکرو گرم ید به کوشش شرکت دانش بنیان پژوهش کاو آفاق پژوهشکده و شرکت درسا دارو در سطح ملی آغاز شد و از اوایل سال 1396 مکمل یاری ید با فرآورده های تولید شده در سطح کشور آغاز گردید. در سال 1398 یعنی دو سال پس از مصرف قرص ید فولیک و یا کپسول های حاوی 150 میکرو گرم ید توسط زنان باردار ایرانی، مطالعه بعدی ما در همان استانهایی که در مطالعه اول مورد بررسی قرار گرفته بودند انجام شد. در این مطالعه میانه ید ادرار زنان بار دار کشور در کل استانها به بیش از 150 میکروگرم در لیتر افزایش یافته بود که موید دریافت کافی ید در دوران بارداری است.

نظر به نقش بسیار ضروری و اهمیت حیاتی ید در رشد و نمو جنین و تکامل عملکرد سیستم عصیی- شناختی نوزاد، مصرف مکمل ید بصورت قرص یدو فولیک از سه ماه قبل از بارداری تا پایان سه ماهه اول بارداری و مصرف کپسول مولتی ویتامین حاوی 150 میکرو گرم ید از اوایل سه ماهه دوم بارداری تا اتمام دوران شیردهی برای تمام زنان باردار ایرانی که بیماری تیروئید نداشته و تحت درمان با قرص لوتیروکسین و یا متی مازول نباشند، اکیدا توصیه میشود.

در پایان یاد آوری میشود که مصرف نمک ید دار نیز در حد توصیه شده برای تمام افراد جامعه از جمله زنان باردار ضروری بوده و با هیچگونه عارضه جانبی همراه نیست. نمک ید دار باعث سقط جنین و سرطان نمیشود، بلکه باعث میشود که از بروز گواتر و اختلال در رشد مغزی ناشی از کمبود ید در جنین و نوزاد و در نتیجه کاهش یاد گیری و ضریب هوشی کودکان و جوانان کشور جلوگیری نماید. مصرف متعارف نمک ید دار با کم کاری و یا پرکاری تیروئید همراه نیست. از مصرف نمک دریا و یا سنگ نمک که ید کافی نداشته و با ناخالصی ها و آلاینده های شیمیایی بر خوردار میباشند بجای نمک ید دار تصفیه شده، جدا خود داری نمایید.

 

نگاهی به تاریخچه کمبود ید در ایران دی ماه 1399

 https://endocrine.ac.ir › article 

Delshad H, Raeisi A, Abdollahi Z, Tohidi M, Hedayati M, Mirmiran P, et al. Iodine supplementation for pregnant women: a cross-sectional national interventional study. 2021;44(10):2307-14.

Delshad H, Azizi FJH. Iodine nutrition in pregnant and breastfeeding women: sufficiency, deficiency, and supplementation. 2020;19(2):179-86

 

Last Up date: April 20, 2022